4. Odczytanie tekstu z podręcznika
Życie pod zaborami
Zaborcy przyczynili się nie tylko do wyniszczenia militarnego i ekonomicznego kraju. Postanowili także pozbawić Polaków tożsamości narodowej. Szczególne nasilenie walki z polskością nastąpiło po powstaniach. Najgorsza sytuacja była w zaborze pruskim, gdzie prowadzono germanizację oraz w zaborze rosyjskim, w którym przeprowadzano rusyfikację. Symbolem walki z zaborcą był strajk dzieci we Wrześni (1901–1902), które na lekcji religii nie chciały modlić się po niemiecku. W konsekwencji, przedłużono im obowiązek szkolny oraz ukarano karą cielesną.
Kościół w obronie wiary i polskości
Już na początku XIX wieku wszystkie państwa zaborcze podjęły działania zmierzające do podporządkowania sobie Kościoła katolickiego. Likwidowano klasztory, które często były ostojami polskiej myśli narodowej. Mimo prześladowań w kościołach modlono się po polsku, a całe zastępy
odważnych kapłanów przypominały z ambon o wartościach narodowych, polskim języku, religii i tradycjach. Polscy duchowni tworzyli spółdzielnie, ochronki dla dzieci, małe placówki oświatowe i ośrodki zajmujące się pomocą społeczną. Bł. Honorat Koźmiński założył kilkanaście zakonów bezhabitowych, które zajmowały się działalnością charytatywną oraz apostolską. Ks. Piotra Wawrzyniaka i ks. Stanisława Adamskiego niemieccy zaborcy nazwali niekoronowanymi królami Polski, ponieważ poprzez oświatę i organizację życia społecznego pomagali Polakom zachować tożsamość narodową. Dzięki takim inicjatywom, Kościół katolicki w dużej mierze przyczynił się do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku.